Blaumachen #5, editorial

Η επανάσταση και ο κομμουνισμός σήμερα παράγονται μέσα στους αγώνες του προλεταριάτου ως αναγκαία ρήξη με το περιεχόμενο τους και όχι ως στρατηγική που έχει οριστεί από πριν (ο κομμουνισμός δεν είναι μια κατάσταση πραγμάτων που πρέπει να εγκαθιδρυθεί, ένα ιδεώδες που σ’ αυτό πρέπει να προσαρμοστεί η πραγματικότητα). Η πλήρης διάλυση της εργατικής ταυτότητας, η αναδιάρθρωση της ταξικής πάλης, μετασχημάτισε το περιεχόμενο του κομμουνισμού: από επιβεβαίωση της μίας τάξης του κεφαλαίου, που ήταν το περιεχόμενο της επανάστασης μέχρι το τέλος της κεϋνσιανής περιόδου, σε άμεση καταστροφή και των δύο τάξεων, συνεπώς, της καπιταλιστικής κοινωνίας. Η δράση του προλεταριάτου σήμερα βρίσκει το καθολικό της όριο στον ίδιο της το χαρακτήρα ως ταξική δράση. Ταυτόχρονα, σ’ αυτόν τον ορισμό παράγεται η δυναμική ως εσωτερική απόσταση (με τη μορφή ποικίλων πρακτικών δραστηριοτήτων) μέσα στους ταξικούς αγώνες, μέσα στο όριο της ταξικής δράσης. Η δυναμική αυτή δεν μπορεί να ολοκληρωθεί ποτέ θετικά, δεν μπορεί να οδηγήσει στην επικράτηση της εργατικής τάξης, δεν παράγει την επανάσταση ως μετεξέλιξη της εργατικής τάξης σε επαναστατική κοινωνία. Η δυναμική αυτή φέρνει συνεχώς την εργατική τάξη ως τέτοια σε αντίφαση με τον εαυτό της. Η  παραγωγή πρακτικών ως εσωτερικής απόστασης στην πορεία της ταξικής δράσης του προλεταριάτου βασίζεται στον ασυστημικό χαρακτήρα της διεκδίκησης εντός της αναπαραγωγής του αναδιαρθρωμένου καπιταλισμού, καθώς η επίθεση στο μισθό έχει γίνει δομικό στοιχείο αυτής της αναπαραγωγής, η κρίση αναπαραγωγής του προλεταριάτου γίνεται δομικό στοιχείο της περιόδου.

Η θεωρητική παραγωγή των σύγχρονων αγώνων είναι η σημερινή κομμουνιστική θεωρία. Η προοπτική της κομμουνιστικοποίησης ως θεωρία της επανάστασης δεν επιδιώκει να διηγηθεί τους τρέχοντες προλεταριακούς αγώνες, σταθμίζοντάς τους απέναντι σε ένα δοσμένο επαναστατικό δόγμα. Δεν είναι δόγμα, πρόγραμμα ή συνταγή, άρα δεν είναι μέτρο της «ριζοσπαστικότητας» των αγώνων. Δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως εξωτερικό προς τους αγώνες, αποδίδοντάς του το ρόλο του εργαλείου παρέμβασης σ’ αυτούς. Δεν είναι εργαλείο. Είναι μια σχηματοποίηση της άμεσης εμπειρίας των προλετάριων, αλλά δεν είναι η άμεση συνείδηση αυτής της εμπειρίας, είναι αφαίρεση και κριτική της. Η θεωρία της κομμουνιστικοποίησης παίρνει θέση, αποσαφηνίζοντας τις αντιφάσεις και τα όρια της ταξικής πάλης, όρια σε σχέση με την παραγωγή της επανάστασης ως κομμουνιστικοποίησης. Είναι η παραγωγή της εσωτερικής απόστασης εντός των αγώνων ως θεωρητική παραγωγή.

Η θεωρητικοποίηση από τη σκοπιά της κομμουνιστικοποίησης δεν απαντά στο ερώτημα ‘τί να κάνουμε’, θεωρεί ότι αυτό το ζήτημα δεν είναι το ζήτημα της επανάστασης. Το ζήτημα της παρέμβασης μετατρέπει αυτό που κάνουμε μέσα στον ένα ή τον άλλο αγώνα (ή αυτό που δεν μπορούμε να κάνουμε), δηλαδή πρακτικές πάντοτε συγκεκριμένες, σε μια αφαίρεση της Πρακτικής. Αυτό αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες στάσεις: την «επιλογή» συμμετοχής σε έναν αγώνα ή όχι, το «εμείς» και η «κοινωνία», το ζήτημα της τακτικής, της στρατηγικής και η επανάσταση σαν σκοπός προς επίτευξη, οι επιλογές του ατόμου σαν αφετηρία. Ο ακτιβισμός είναι το διαρκές ‘τί να κάνουμε’ της εποχής όπου όλα όσα συνέθεταν την εργατική ταυτότητα και παρήγαγαν την επανάσταση ως επιβεβαίωση της τάξης εξαφανίστηκαν.

Έτσι σκιαγραφείται η προβληματική που διατρέχει αυτή την έκδοση. Το πρώτο κείμενο αυτού του τεύχους ‘Η μεταβατική περίοδος της κρίσης: η εποχή των ταραχών’ εξετάζει την παρούσα συγκυρία. Θέλει να ρίξει φως στην εξέλιξη της παγκόσμιας κρίσης αναπαραγωγής της καπιταλιστικής σχέσης και στην επιχείρηση της αστικής τάξης να αποκαταστήσει το ποσοστό κερδοφορίας, που εμπεδώνει και επιταχύνει όλες τις ορίζουσες τάσεις του αναδιαρθρωμένου καπιταλισμού (χρηματιστικοποίηση, ενίσχυση των ανταγωνισμών ανάμεσα σε γεωγραφικά καθορισμένες περιφέρειες συσσώρευσης του παγκόσμιου κεφαλαίου, επίθεση στο μισθό, απονομιμοποίηση της διεκδίκησης του μισθού, επισφαλειοποίηση, παραγωγή ενός δομικά πλεονάζοντος προλεταριάτου) και τις αντιφάσεις τους. Η έκρηξη αυτών των αντιφάσεων σ’ αυτή τη μεταβατική περίοδο εντός του αναδιαρθρωμένου καπιταλισμού είναι η απτή πραγματικότητα των προλεταριακών αγώνων που ξεσπάνε αποσπασματικά και χαοτικά σε όλο τον πλανήτη, από το Ουισκόνσιν και τη Μαδρίτη μέχρι τη Δαμασκό και τη Ντάκα. Το δεύτερο μέρος του κειμένου εστιάζει στον θεωρητικό απολογισμό των σημαντικότερων εκφράσεών τους -με την έννοια ότι στη δυναμική τους συμπυκνώνουν καθαρότερα τις αντιφάσεις της παρούσας συγκυρίας- το κίνημα ενάντια στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος στη Γαλλία και τις εξεγέρσεις στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Το επόμενο κείμενο, ‘Η παραγωγή και αναπαραγωγή του κεφαλαίου: η αντίφαση που ορίζει λογικά και ιστορικά το κεφάλαιο’, αποτελεί προσπάθεια θεωρητικής ερμηνείας της σύγχρονης κρίσης και της ιστορικής της σημασίας. Στόχος του κειμένου είναι η θεωρητική αποσαφήνιση του μηχανισμού παραγωγής της κρίσης αναπαραγωγής της καπιταλιστικής σχέσης -μέσα από μια επιστροφή στο έργο του Μαρξ- στην ιστορική της πραγματικότητα. Το κείμενο προχωράει για αρκετές σελίδες σε λογικό επίπεδο, ανασυνθέτοντας τις διακριτές μορφές και κατηγορίες που αποτελούν την ολότητα της αντίφασης της εκμετάλλευσης, για να καταλήξει στο ιστορικό επίπεδο της ανάλυσης της σημερινής συγκυρίας και του περιεχομένου της επανάστασης που αυτή παράγει. Το κείμενο αποτελεί συγκεκριμένη τοποθέτηση, εντός της εσωτερικής σύγκρουσης που διεξάγεται μέσα στο προλεταριακό κίνημα, σχετικά με το κομβικό ζήτημα: πώς η κρίση της σχέσης κεφάλαιο θέτει σε αμφισβήτηση το ρόλο του προλεταριάτου ως τάξης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Από την απάντηση που δίνεται προκύπτει το γιατί δεν θεωρούμε ότι ο κομμουνισμός σήμερα μπορεί να είναι ο θρίαμβος ή η «χειραφέτηση» της εργατικής τάξης, αλλά η καταστροφή της ως τέτοιας.

Στη συνέχεια περιλαμβάνεται η ελληνική μετάφραση του κειμένου ‘Πολύ κακό για το τίποτα’. Το κείμενο γράφτηκε από την Theorie Communiste (TC) ως κριτική στο κείμενο των Gilles Dauve και Karl Nesic ‘Προλεταριάτο και εργασία: μια ιστορία αγάπης;’, το οποίο γράφτηκε το 2002 και στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2005 στο 11ο τεύχος του περιοδικού τα Παιδιά της Γαλαρίας. Το κείμενο της TC διαπερνάει σημαντικό μέρος της ιστορίας του εργατικού κινήματος, αναπτύσσει τη θεωρία του «προγραμματισμού», εξετάζει το ζήτημα της σχέσης της ταξικής πάλης με τον κύκλο συσσώρευσης, κάνει κριτική στον «επαναστατικό» ανθρωπισμό (που κάποτε ήταν όντως επαναστατικός), αντιμετωπίζει κριτικά την «αντι-εργασία», και επιβεβαιώνει την ταξική πάλη ως αντίφαση μεταξύ των τάξεων εντός της σχέσης εκμετάλλευσης και την επανάσταση ως ιστορική παραγωγή αυτής της αντίφασης, αναπτύσσοντας έτσι την πολύ βασική ιδέα της ιστορικότητας του περιεχομένου του κομμουνισμού.

Ακολουθεί η θεωρητική αντιπαράθεση ανάμεσα στο Blaumachen και την Internationalist Perspective (IP) που εκτυλίχθηκε το φθινόπωρο του 2010, με αφορμή τη σύντομη κριτική των Sander και MacIntosh (IP) στο κείμενο ‘Δεκέμβρης 2008: μια προσπάθεια να ανιχνεύσουμε τη δύναμη και τα όρια του αγώνα μας’ που δημοσιεύτηκε στο Blaumachen #3. Η συζήτηση περιλαμβάνει θέματα όπως η ταξική συνείδηση και η ενότητα της τάξης, η αντίφαση μεταξύ των τάξεων, η αυτοοργάνωση, η περιοδολόγηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και τελικά ο ίδιος ο ορισμός της επανάστασης και του κομμουνισμού. Με αφορμή την παρούσα έκδοση στα ελληνικά έχουν γίνει λίγες αλλαγές και προσθήκες στο δικό μας κείμενο-απάντηση σε σχέση με την αρχική αγγλική του έκδοση τον Νοέμβριο του 2010.

Το δεύτερο μέρος αυτού του τεύχους αποτελεί την ελληνική έκδοση κειμένων από το 1ο τεύχος του περιοδικού Sic, την έντυπη συνεισφορά ενός διεθνούς θεωρητικού εγχειρήματος που σκοπό έχει να αποτελέσει τόπο για την εκδίπλωση της προβληματικής της κομμουνιστικοποίησης. Το περιοδικό θα εκδίδεται στα αγγλικά και τα γαλλικά, ενώ στα ελληνικά θα μεταφράζονται και θα δημοσιεύονται, στο πλαίσιο του Blaumachen ή αυτόνομα, επιλεγμένα κείμενα από κάθε τεύχος. Η αυτοπαρουσίαση του εγχειρήματος γίνεται στο editorial του Sic #1 το οποίο περιλαμβάνουμε εδώ. Στη συνέχεια, δημοσιεύουμε το κείμενο ‘Η τωρινή στιγμή’ που γράφτηκε το 2009, και επικαιροποιήθηκε το 2010, για να αποτελέσει τη θεωρητικοποίηση των βασικών οριζουσών της αντίφασης της εκμετάλλευσης στον αναδιαρθρωμένο καπιταλισμό, της σύγχρονης κρίσης, των δυναμικών που είναι και όρια των τρέχοντων ταξικών αγώνων, των αγώνων ως παραγωγών θεωρίας, της επανάστασης ως κομμουνιστικοποίησης. Το κείμενο ακολουθείται από μία σειρά παραρτημάτων τα οποία αποτυπώνουν ένα μέρος της σχετικής συζήτησης που έγινε εντός του Sic. Τέλος, δημοσιεύουμε το κείμενο ‘Πως μπορεί κανείς να θέτει ακόμα αιτήματα όταν κανένα αίτημα δεν μπορεί να ικανοποιηθεί’, το οποίο αναδεικνύει μια έκφανση της εσωτερικής απόστασης ανάμεσα στις πρακτικές που παράγεται μέσα στους τρέχοντες αγώνες, αναλύοντας ιστορικά και λογικά τις απέλπιδες καταλήψεις εργοστασίων και απεργίες στη Γαλλία το 2009-2010.

Όλα τα κείμενα είναι προϊόντα συλλογικής επεξεργασίας αλλά ο υπογράφων φέρει την ευθύνη των τελικών διατυπώσεων.

Ευχαριστούμε όλους όσους με τον τρόπο τους βοήθησαν στην έκδοση αυτού του τεύχους.

Ροκαμαδούρ για το Blaumachen,
Ιούνιος 2011